De scheepvaart op speurtocht
Sinds 2016 varen de zeeschepen van Rijkswaterstaat gedeeltelijk op frituurolie. Maar daar houden de initiatieven om de Rijksrederij te verduurzamen niet op. De ambitie is om over 10 jaar volledig energieneutraal te werken. Biobrandstof, batterijen en beproevingen, duurzaamheids-coördinator Dirk Schennink steekt enthousiast van wal.
‘Jaren geleden al drong het tot mij door dat we zo niet langer met de aarde kunnen omgaan. Nog voordat er plannen waren om dit verplicht te stellen, maakte ik mijn huis daarom volledig energieneutraal. Duurzaamheid en klimaat- en milieuvriendelijkheid hebben altijd mijn interesse gehad. Dus toen er bij Rijkswaterstaat een functie vrijkwam als duurzaamheids-coördinator zag ik mijn kans schoon. Met mijn enthousiasme hoop ik mijn collega’s aan te steken, zodat ze op een andere manier naar projecten kijken.’
Verduurzamen is een must
‘De Rijksrederij is een zelfstandige organisatie binnen Rijkswaterstaat. We beheren, bemannen en onderhouden zo’n 100 specialistische schepen. Die stellen we beschikbaar aan de kustwacht, de douane, het ministerie van LNV en Rijkswaterstaat. Nog geen derde van die 100 schepen is bestemd voor de zeevaart, maar juist díe zorgen voor 50% van onze CO2-uitstoot. Verduurzamen is dan ook geen mogelijkheid, maar een must.’
‘In de zomer van 2019 ondertekende minister Van Nieuwenhuizen de Green Deal Scheepvaart. Dat was het startsein om nu echt de hele vaarsector klaar te stomen voor de toekomst. Als Rijkswaterstaat willen we koploper zijn en andere sectoren stimuleren mee te doen. Daarom is ons doel nóg ambitieuzer dan de Green Deal Scheepvaart: over 10 jaar een volledig energieneutrale binnen- en zeevaart.’
Kwantiteit en kwaliteit
‘Een aantal jaar geleden deden we al 30 van onze schepen weg. Met de overgebleven vloot kunnen we nog steeds ons werk doen en hoeven we minder schepen te verduurzamen. Maar met kwantiteit red je het niet, daarom keken we verder.’
‘Samen met onderzoeksorganisatie TNO en motorfabrikanten onderzochten we de optimale brandstof, en dat bleek biobrandstof te zijn. Dat is vaak frituurolie die overal vandaan komt. Denk aan sportkantines, restaurants of van mensen thuis. Over duurzaam gesproken! Een raffinaderij verwerkt die olie tot brandstof voor onze schepen. Nu varen al onze zeeschepen op een mix van brandstof die voor 30% bestaat uit biobrandstof.’
Testen en toetsen
‘Op dit moment zitten we volop in de onderzoeksfase. We onderzoeken meer gebruik van biobrandstof. Maar we kijken ook naar andere brandstof-mogelijkheden, zoals methanol, ammoniak, waterstof en nog diverse andere soorten. En we testen schepen die grotendeels op batterijen varen.’
‘Daarnaast onderzoeken we de schepen zelf. Met een vleugel onder of achter een schip kan het namelijk vloeiender door het water bewegen. Het schip ondervindt daardoor minder weerstand waardoor het minder brandstof verbruikt en dus minder schadelijke stoffen uitstoot. Het lastige daarbij is dat ieder schip anders is, dus zullen we elk schip apart moeten testen.’
‘Met al die onderzoeken zien we wat technisch, financieel én organisatorisch het beste is. Begin 2021 komen we met de eerste resultaten, verwacht ik. Ik zou het echt gaaf vinden als we op korte termijn een schip volledig emissieloos de zee op kunnen sturen.’
Out-of-the-box
‘Binnen Rijkswaterstaat probeer ik steeds meer collega’s net zo enthousiast over duurzaamheid te krijgen als ik zelf ben. Ik ben al blij als ik daarmee iemand op een andere manier naar zijn of haar project laat kijken. Door anders te kijken, zie je andere mogelijkheden. Misschien kan het duurzamer, misschien kan het milieuvriendelijker. Maar misschien kunnen we ook toe met minder schepen. Als we buiten de kaders denken, kunnen we zeker innovatiever zijn én vanuit onze eigen vloot ook innovaties aanjagen. Zo kunnen we een voorbeeldfunctie vervullen voor andere schepen.’