Factsheet Werkgeversaanpak

Hierbij gaat het zowel om:

1. het ondersteunen en stimuleren van werkgevers om hun mobiliteitsbeleid te veranderen
2. werkgevers inzetten om deelnemers te werven voor stimuleringsmaatregelen, als
3. werkgevers met elkaar en de overheid verbinden om van elkaar te leren en beter samen te gaan werken

Behaalde effecten zijn vaak het resultaat van een combinatie van deze drie typen activiteiten. De werkgeversaanpak is geen op zichzelf staande ‘maatregel’, maar wordt vaak ingezet in combinatie met bijvoorbeeld fietsstimuleringsprojecten. Het kan gezien worden als een randvoorwaarde voor het succes van dergelijke maatregelen.

In vrijwel alle economische kerngebieden zijn bestaande werkgevers-netwerken/-aanpakken. Het is daarom raadzaam om hierbij aan te haken, zoals bij IJmond Bereikbaar bij de sluiting van de Velsertunnel. Een werkgeversaanpak als maatregel inzetten is daarom fundamenteel anders dan bijvoorbeeld een ‘stand-alone’ spitsmijdenproject (zie factsheet Spitsmijden). De grote kracht van een werkgeversaanpak is juist het bijeenbrengen en houden van een netwerk (zie het praktijkvoorbeeld Werkgeversaanpak Brabant mobiliteitsnetwerk).

Vanuit de overheid is het doel meestal het stimuleren van slim en duurzaam reizen onder werknemers en bezoekers. Voor deelnemende werkgevers staat duurzaamheid en vitaliteit vaak voorop. De werkgeversaanpak kan een rol spelen bij zowel de aanpak van structurele als tijdelijke knelpunten in bereikbaarheid. Daarbij voelen werkgevers vaak wel de urgentie, omdat er (grote) gevolgen zijn voor hun bereikbaarheid.

Voor het contact tussen overheid en werkgevers wordt vaak een mobiliteitsmakelaar ingezet. Tot de taken van een mobiliteitsmakelaar behoren onder andere het werven van werkgevers, het adviseren van werkgevers over de mogelijkheden van slimme en duurzame mobiliteit en het terugkoppelen van behoeften van werkgevers aan de betrokken overheden.

Bereikbaarheidseffecten

De effecten van de werkgeversaanpak zijn bijna niet te meten. De bijdrage aan het succes van andere (stimulerings)maatregelen blijft vaak onzichtbaar, terwijl het onmogelijk is om zeker te weten dat bijvoorbeeld een aanpassing in reiskostenvergoeding dankzij een werkgeversaanpak tot stand is gekomen.

Toch is er in het kader van Beter Benutten ingeschat dat werkgevers-aanpakken in diverse regio’s gemiddeld zo’n 1.800 spitsmijdingen per dag opleveren. Vanzelfsprekend is er sprake van grote variatie naar gelang het type gebied, aantallen en type werkgevers en beschikbaar budget. Gemiddeld waren per regio 42.000 werknemers aangehaakt. Werknemers van aan een werkgeversaanpak deelnemende werkgever maakten gemiddeld 0,04 spitsmijdingen per dag.

De meeste spitsritten werden vervangen door ritten met fiets of e-bike (56%) gevolgd door thuiswerken (17%). De gemiddelde lengte van de gerealiseerde spitsmijdingen was 18 kilometer. Uiteraard hangt het effect per geval sterk af van de genomen maatregelen.

_{Autoritten in de spits worden vervangen door:}

Effecten lange termijn

Ook de effecten op lange termijn zijn afhankelijk van het type maatregelen waarop wordt ingezet. Als wordt ingezet op structurele wijzigingen in het beleid van organisaties, is het effect duurzamer dan wanneer wordt ingezet op deelname aan tijdelijke campagnes en stimuleringsprojecten (met uitzondering van fietsbeloningsprojecten, die vaak ook structureel effect bereiken, zie de factsheet Fietsbeloningsprojecten). Onderstaande figuur toont de spitsmijdingen door forensen in Maastricht waarvan de werkgever meedoet aan de werkgeversaanpak van Maastricht Bereikbaar ^[1]. Uit de figuur blijkt dat het effect van de werkgeversaanpak in deze regio 1 tot 3 jaar nadat forensen actief deelnamen aan het programma, waarschijnlijk niet is afgenomen. Deze conclusie is niet meer dan een indicatie, omdat dit slechts 1 regio betreft.

_{Structurele spitsmijdingen na afloop van deelname}

Duurzaamheidseffecten

Uitgaande van de hiervoor beschreven verdeling van gekozen alternatieven en van een gemiddelde ritlengte van 18 km, kunnen onderstaande duurzaamheidseffecten per spitsmijding als vuistregel gelden:

Variabelen die van invloed zijn op effecten

Werkgevers betrekken bij het oplossen van bereikbaarheidsproblemen is het meest succesvol als er een groot urgentiegevoel is. Dat kan zijn door wegwerkzaamheden, maar ook duurzaamheid of gezondheid van de werknemers kunnen drijfveren zijn voor werkgevers.

De meest effectieve maatregelen voor het behalen van spitsmijdingen, zeker op lange termijn, zijn maatregelen die werkgevers nemen om hun mobiliteitsbeleid te veranderen (voor andere doelen kan dit anders zijn). Binnen deze categorie is de top 3 van meest effectieve maatregelen:

1. reiskostenvergoedingen aanpassen
2. parkeeraanbod reduceren/parkeertarieven verhogen
3. mogelijk maken flexibel werken qua tijd en plaats

Werkgevers inzetten als intermediair voor stimuleringsmaatregelen vanuit de overheid, bijvoorbeeld via werkgevers deelnemers werven voor een fietsstimuleringsprogramma, heeft op lange termijn een kleiner effect. Maar op korte termijn heeft dit type inzet van de werkgevers sneller effect. Dit kan dus belangrijk zijn bij tijdelijke knelpunten vanwege grootschalige wegwerkzaamheden. Belangrijk daarbij is dat werkgevers maximaal ontzorgd worden bij het inzetten van bijvoorbeeld fietsstimuleringsmaatregelen.

Een belangrijke succesfactor bij een werkgeversaanpak is timing. Zowel werkgevers als werknemers zijn ontvankelijker voor anders reizen na een verhuizing naar een nieuwe locatie of bij grootschalige wegwerkzaamheden. Dit zijn momenten waarop mensen hun reisgedrag heroverwegen en deze bieden dus extra kansen voor het effectief inzetten van een werkgevers-aanpak.

Een ander aspect is de doorlooptijd van een werkgeversaanpak. Uit ervaringen met werkgeversaanpakken blijkt dat structurele aanpassingen in het beleid van werkgevers gemiddeld pas na 2 à 3 jaar bereikt worden. Het werven van werknemers voor stimuleringsprojecten vormt daarentegen juist vaak een ‘quick win’.

Kosten (inclusief btw)

De kosten van een werkgeversaanpak variëren sterk per geval. De werkgeversaanpakken in het kader van Beter Benutten kostten globaal gezien tussen de €2 tot €7 miljoen (voor een periode van zo’n 3 jaar). Wanneer wordt uitgegaan van 1.800 spitsmijdingen per dag gedurende een periode van
3 jaar, is de kosteneffectiviteit zo’n €6 per spitsmijding.

Variabelen die van invloed zijn op kosten:

• het aantal jaren dat de werkgeversaanpak wordt ingezet
• de mate waarin werkgevers ontzorgd worden
• wat er van werkgevers verwacht wordt in termen van inzet van tijd en geld
• type maatregelen dat wordt ingezet in de werkgeversaanpak
• de intensiteit van de contacten met de werkgevers
• de mate waarin voortgebouwd kan worden op een bestaande, succesvolle werkgeversaanpak in een regio

Voor meer informatie

Kijk op http://www.beterbenutten.nl/werkgeversaanpak of https://wegwijs-beterbenutten.nl/samenwerking-met-werkgevers.

Geraadpleegde bronnen

1. Geclusterde effectmeting Forenzen 2016 Maastricht (januari 2017)
2. Effectmeting U15 (juli 2017)
3. Effectmeting Haaglanden (januari 2017)
4. Effectmeting werkgeversgerichte aanpak Assen (januari 2017)
5. Effectmeting werkgeversgerichte aanpak Groningen Bereikbaar (oktober 2016)