Factsheet Werkgeversaanpak

Mogelijke voordelen voor de deelnemende werkgevers zijn daarbij een beter bereikbare organisatie, minder ziekteverzuim, meer productiviteit, goed werkgeverschap en een kleinere CO₂-voetafdruk.

Daar bovenop bevordert de werkgeversaanpak de samenwerking tussen bedrijven onderling en met de overheid. De werkgeversaanpak is geen op zichzelf staande ‘maatregel’ maar veeleer een programmatische aanpak die rust op drie pijlers:

• Werving van werkgevers: via onder meer netwerkbijeenkomsten, een eigen website/social media en inzet van zogeheten mobilteitsmakelaars worden werkgevers benaderd om zich aan te sluiten bij een (vaak regionaal georganiseerde) werkgeversaanpak. Met het oog op het benodigde commitment worden deelnemende bedrijven daarbij doorgaans verzocht een intentieverklaring te ondertekenen.
• Ondersteunen bij het veranderen van het mobiliteitsbeleid en mobiliteitsgedrag. Als tweede stap worden werkgevers door de werkgeversaanpak praktisch ondersteund in het (duurzaam) veranderen van hun mobiliteitsbeleid en geholpen om hun werknemers te verleiden tot duurzamer reisgedrag. De basis is doorgaans een zogeheten mobilteitsscan waarbij door postcodedata en enquêtes inzicht wordt geboden in het huidige reisgedrag van werknemers en vooral ook een advies voor meer duurzame reisalternatieven. Om werknemers daadwerkelijk te verleiden tot ander reisgedrag bieden verschillende platforms verschillende maatregelen, uiteenlopend van apps tot fietsstimuleringsprojecten.
• De derde pijler is het actief delen van (leer)ervaringen tussen de verschillende deelnemers. De werkgeversaanpak voorziet hiervoor onder meer in het organiseren van netwerkbijeenkomsten.

Inmiddels zijn circa 1 op de 8 organisaties aangesloten bij een regionaal netwerk ^[6]:

• Hoe hoger het aantal medewerkers binnen een organisatie, hoe groter de kans dat de organisatie is aangesloten bij een regionaal netwerk.
• Organisaties in matig en stedelijke gebieden zijn vaker aangesloten bij een regionaal netwerk dan organisaties in niet-stedelijke gebieden.
• Niet-commerciële organisaties zijn vaker aangesloten bij een regionaal netwerk dan de bouw en zakelijke sector.
• Organisaties die lid zijn, zijn significant meer bezig met duurzame mobiliteit. Zij geven hun organisaties een hoger rapportcijfer op dit thema en verwachten vaker dat hun organisatie met het thema in de toekomst aan de slag gaat.

Er wordt geadviseerd om zoveel mogelijk gebruik te maken van bestaande kanalen en aanpakken. In onderstaande tabel is een overzicht opgenomen van de huidige netwerken. Kijk op zowerkthet.nl voor een volledig overzicht en contactgegevens van de verschillende netwerken.

Bereikbaarheidseffecten

De directe effecten van de werkgeveraanpak zijn lastig eenduidig te kwantificeren. De effecten zijn logischerwijs grotendeels afhankelijk van de aard en omvang van het ingezette maatregelenpakket. Deze kan per regio en per project verschillen. Belangrijker is evenwel dat de werkgeversaanpak doorgaans deel uitmaakt van een breder pakket van mobiliteitsmanagementmaatregelen waardoor het directe effect van de werkgeversaanpak lastig is te isoleren.

Op basis van de evaluaties die onder meer in het kader van het programma Beter Benutten zijn uitgevoerd, wordt gesteld dat werkgeversaanpakken in diverse regio’s gemiddeld zo’n 1.800 spitsmijdingen per dag opleveren met een gemiddelde van 0,04 spitsmijdingen per deelnemende werknemer per dag.

Figuur 1 geeft een indicatie van het aantal spitsritten dat in het kader van het programma Beter Benutten werd vervangen door ritten met de fiets of de e-bike (56%) en door thuiswerken (17%). Als gevolg van het gedwongen thuiswerken tijdens de coronacrisis is de verwachting dat het aandeel thuiswerken stijgt naar 40-50% ^[7].

Effecten lange termijn

Ook de effecten op lange termijn zijn afhankelijk van het type maatregelen waarop wordt ingezet. Als wordt ingezet op structurele wijzigingen in het beleid van organisaties, is het effect duurzamer dan wanneer wordt ingezet op deelname aan tijdelijke campagnes en stimuleringsprojecten. Met uitzondering van fietsstimuleringsprojecten, die vaak ook structureel effect bereiken, zie ook de factsheet Fietsstimulering. Figuur 2 toont de spitsmijdingen door forensen in Maastricht waarvan de werkgever meedoet aan de werkgeversaanpak van Maastricht Bereikbaar ^[1]. Uit de figuur blijkt dat het effect van de werkgeversaanpak in deze regio 1 tot 3 jaar na dato op niveau lijkt te blijven.

Duurzaamheidseffecten

Onderzoek wijst uit dat spitsmijdingen die aan de inzet van de werkgeversaanpak kunnen worden toegerekend een gemiddelde ritlengte hebben van 18 km. Gecombineerd met de gekozen alternatieven voor het reizen met een auto in de spits (andere tijd, ander vervoermiddel, niet reizen) worden doorgaans de onderstaande duurzaamheidseffecten per spitsmijding als grove vuistregel gehanteerd*:

* Deze cijfers zijn gebaseerd op oude cijfers en kentallen. Mogelijk zijn de getallen verouderd, toch geeft deze berekening wel een beeld van de potentiële emissiereductie.

Variabelen die van invloed zijn op effecten

Werkgevers betrekken bij het oplossen van bereikbaarheidsproblemen is het meest succesvol als er een groot urgentiegevoel is. Dat kan zijn door wegwerkzaamheden, maar ook duurzaamheid of gezondheid van de werknemers kunnen drijfveren zijn voor werkgevers. De meest effectieve maatregelen voor het behalen van spitsmijdingen, zeker op lange termijn, zijn maatregelen die werkgevers nemen om hun mobiliteitsbeleid te veranderen. Voor andere doelen kan dit anders zijn. Binnen deze categorie is de top 3 van meest effectieve maatregelen:

1. de reiskostenvergoedingen aanpassen
2. het parkeeraanbod reduceren/parkeertarieven verhogen
3. het mogelijk maken om flexibel te werken qua tijd en plaats

Werkgevers inzetten als intermediair voor stimuleringsmaatregelen vanuit de overheid, bijvoorbeeld via werkgevers deelnemers werven voor een fietsstimuleringsprogramma, heeft op lange termijn een kleiner effect. Maar op korte termijn heeft dit type inzet van de werkgevers sneller effect. Dit kan dus belangrijk zijn bij tijdelijke knelpunten vanwege grootschalige wegwerkzaamheden. Belangrijk daarbij is dat werkgevers maximaal ontzorgd worden bij het inzetten van bijvoorbeeld fietsstimuleringsmaatregelen.

Een belangrijke succesfactor bij een werkgeversaanpak is timing. Zowel werkgevers als werknemers zijn ontvankelijker voor anders reizen na een verhuizing naar een nieuwe locatie of bij grootschalige wegwerkzaamheden. Dit zijn momenten waarop mensen hun reisgedrag heroverwegen en deze bieden dus extra kansen voor het effectief inzetten van een werkgeversaanpak.

Een ander aspect is de doorlooptijd van een werkgeversaanpak. Uit ervaringen met werkgeversaanpakken blijkt dat structurele aanpassingen in het beleid van werkgevers gemiddeld pas na 2 à 3 jaar bereikt worden. Het werven van werknemers voor stimuleringsprojecten vormt daarentegen juist vaak een ‘quick win’.

Kosten

De kosten van een werkgeversaanpak variëren sterk per geval. De werkgeversaanpakken in het kader van Beter Benutten 2019 kostten globaal gezien tussen de €2 tot €7 miljoen (voor een periode van zo’n 3 jaar). Wanneer wordt uitgegaan van 1.800 spitsmijdingen per dag gedurende een periode van 3 jaar, is de kosteneffectiviteit zo’n €6 per spitsmijding.

Projecten kunnen inmiddels bestaande werkgeversnetwerken gebruiken voor de realisatie van maatregelen. Hierdoor zijn de kosten voor het project zelf over het algemeen lager.

Variabelen die van invloed zijn op de kosten:

• het aantal jaren dat de werkgeversaanpak wordt ingezet
• de mate waarin werkgevers ontzorgd worden
• wat er van werkgevers verwacht wordt in termen van inzet van tijd en geld
• type maatregelen dat wordt ingezet in de werkgeversaanpak
• de intensiteit van de contacten met de werkgevers
• de mate waarin voortgebouwd kan worden op een bestaande, succesvolle werkgeversaanpak in een regio

Geraadpleegde bronnen

1. Geclusterde effectmeting Forenzen 2016 Maastricht (januari 2017)
2. Effectmeting U15 (juli 2017)
3. Effectmeting Haaglanden (januari 2017)
4. Effectmeting werkgeversgerichte aanpak Assen (januari 2017)
5. Effectmeting werkgeversgerichte aanpak Groningen Bereikbaar (oktober 2016)
6. Onderzoek werkgevers 100+ medewerkers (IenW, juli 2021)
7. Eindrapport effecten hybride werken (Rijkswaterstaat WVL, 22 december 2021)

Contactpersoon/meer informatie

• https://dutchmobilityinnovations.com/spaces/1268/beter-benutten-archief/about/samenwerken-met-werkgevers
• https://wegwijs-beterbenutten.nl/samenwerking-met-werkgevers

Neem contact op met het adviesteam Slim Reizen.