Bussen

Bussen worden breed ingezet. Afhankelijk van de toepassing zijn bussen verkrijgbaar in verschillende configuraties:

• In het openbaar vervoer (OV) spreekt men van lijnbussen. Deze zijn verder in te delen in stadsbussen, streekbussen en langeafstandsbussen:
  • Stadsbussen worden ingezet binnen de stad of in een stedelijke omgeving en komen in verschillende lengtes voor: De midibus (9-12m), standaard (12m), stretched (15m, 3 assen), de gelede bus (18m, 3 assen) en de dubbelgelede bus (25,25m, 4 assen).
  • Streekbussen vervoeren passagiers over het algemeen tussen steden en dorpen. Standaard worden hiervoor 12 meter bussen ingezet.
  • Langeafstandsbussen zijn meestal touringcars en worden bijvoorbeeld ingezet als plaatsvervangend vervoer voor de trein. Standaard zijn dit 15 meter lange bussen met 44 zitplaatsen.
  • In 2019 waren er in Nederland 6662 OV-bussen (lijndienstbussen) geregistreerd, die gezamenlijk 484,9 miljoen kilometer in Nederland reden (CBS-3, 2020).

• (Inter)nationale langeafstandsbussen en touringcars zijn hoger gebouwd (met bagageruimte onder de zitplaatsen) en tussen de 9 en 18 meter lang. De meest voorkomende lengte is 12 meter.
  • In 2019 waren er in Nederland 4787 touringcars geregistreerd, die gezamenlijk 156,1 miljoen kilometer in Nederland reden (CBS-3, 2020).

In onderstaande figuren wordt de aantallen bussen per energiedrager weergegeven, Met betrekking tot diesel is er vanaf 2009 een licht dalende trend waar te nemen. Qua duurzame brandstoffen blijft het aantal CNG bussen de laatste jaren nagenoeg gelijk en vindt er een sterke stijging plaats in het aantal elektrische bussen. De sterke stijging van elektrische bussen resulteert in een aandeel van 7,6% elektrisch per 31-12-2019 en is tot 31-12-2020 verder gestegen naar 12,53% van het totaal aantal bussen (Elektrisch, 2021).

Figuur 37: Ontwikkeling en verdeling aantal bussen Nederland tot 2020

Figuur 38: Geregistreerde 12-meter bussen op duurzame energiedragers

Figuur 39: Geregistreerde 18-meter bussen per energiedrager

Figuur 39 laat zien dat (met name) bij de 18 meter (gelede) bussen de elektrificatie al aanzienlijk is. Dat is ook wel logisch, gezien de doelstelling om vanaf 2025 voor het OV alleen nog maar zero-emissie voertuigen aan te schaffen. Bovendien zijn touringcars bijna nooit gelede bussen. Daarnaast worden gelede bussen juist ingezet op drukke lijnen, met name in stedelijk gebied. Daardoor rijden ze met lagere gemiddelde snelheden en minder kilometers per tijdseenheid.

Deze rubriek zal focussen op OV-bussen en met name het standaardvoertuig van 12 meter lengte, omdat daar nog in een relatief korte periode een slag in de transitie naar zero-emissie moet worden gemaakt. Voor de touringcars is transitie naar zero-emissie veel lastiger, omdat:

• touringcars een groot deel van de kilometers buiten de Nederlandse grenzen rijden. Dit vereist een dekkende Europese tank- en laadinfrastructuur. Nederland kan deze transitie niet zelfstandig afdwingen.
• touringcars lange afstanden rijden met nog kortere pauzes dan bij internationaal goederenvervoer (dubbele bezetting chauffeurs). Hierdoor is de uitdaging voor elektrificatie nog groter dan bij het internationaal goederenvervoer. Waterstof lijkt daarbij een goed alternatief. Vanwege het relatief geringe aandeel touringcars versus vrachtwagens, lijkt het logisch dat de schaalvergroting van waterstof vanuit het vrachtvervoer zal moeten komen. De verwachting is daarom dat er de komende vijf tot tien jaar niet of nauwelijks zero-emissie varianten van touringcars op de markt zullen komen.

In deze rubriek worden de beschikbaarheid, betaalbaarheid en functionele specificaties van bussen met verschillende energiedragers nader onderzocht en besproken. Dit wordt gedaan op de in bijlage Methodiek beschreven manier.